UNCTAD’ın Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) Yatırım Trendleri İzleme (SGD Investment Trends Monitor) Raporu 24 Ocak tarihinde yayımlandı.
UNCTAD’ın 24 Ocak’ta yayımladığı Yatırım Trendleri İzleme / Investment Trend Monitor raporunda yer alan tahminlere göre, 2019’da 1,5 trilyon $ olarak gerçekleşen küresel uluslararası doğrudan yatırımların (UDY) 2020’de büyük bir gerileme kaydederek toplam 859 milyar $’a gerilediği belirtildi. Bunun, 2009’daki mali krizden sonra yaşanan dip noktanın %30 altında ve 1990’lardan bu yana görülen en düşük seviye olduğu dile getirildi.
Raporda, gelişmekte olan ekonomilerdeki UDY’nin % 12’lik düşüşle 616 milyar $ civarında olduğu belirtildi. Gelişmekte olan ekonomilerin küresel UDY’deki payının % 72 ile rekor seviyeye ulaştığı belirtilen raporda, bunda en yüksek payın küresel UDY’nin üçte birini çeken Doğu Asya ülkelerinin başında yer alan Çin’e (163 billion $) ait olduğu vurgulandı. Çin'de yüksek teknoloji sektörüne gelen uluslararası yatırımların % 11 arttığı, sınır ötesi birleşme ve satın almaların da en çok ilaç, bilişim ve iletişim sektörlerinde gerçekleşerek % 54 arttığı belirtildi. Gelişmekte olan ülkeler arasında pandemiye rağmen öne çıkan Hindistan’da da 57 milyar $’lık giriş ile %13’lük artış yaşandığı, bunun da en çok e-ticaret sektörüne gelen yatırımlarla sağlandığı dile getirildi. Geçiş ekonomilerine gelen UDY’de ise %77’lik düşüş yaşandığı ve girişlerin 13 milyar $’a gerilediği açıklandı.
Raporda Türkiye’de de % 19’luk düşüş yaşandığı belirtilerek 6,8 milyar $’lık yatırım girişinde en büyük payın Fransız Metric Capital’in ilaç sektöründe (Sanovel) gerçekleştirdiği 200 milyon $’lık yatırıma ve Borsa İstanbul’un %10’luk payının 200 milyon $’a Katar’a devrine ait olduğu belirtildi.
Uluslararası doğrudan yatırım akışındaki azalmanın en çok gelişmiş ülkelerde yoğunlaştığına dikkat çekilen raporda, bu ülkelere yatırımların % 69’luk düşüş ile 229 milyar $ olduğu belirtildi. Gelişmiş ekonomilerde başı çeken ABD’de toptan ticaret, finansal hizmetler ve imalat sektörlerindeki yatırımların azalması ile UDY’nin % 49’luk düşüş göstererek 134 milyar $ olarak gerçekleştiği belirtildi. 2019'da 45 milyar $’lık UDY çeken Birleşik Krallık’ın ise, pandemi ve Brexit’in de etkisi ile 2020 yılında toplam UDY tutarının -1,3 milyar $ olarak gerçekleşmesiyle en çok gerileyen gelişmiş ülke olduğu belirtildi. 2019’da 58 milyar $ yatırım çeken Almanya’da UDY’nin 2020’de 23 milyar $’a gerilediği Fransa’da 21 milyar $ ile % 39’luk düşüş yaşandığı ve AB ülkelerinin toplamında % 71’lik düşüş yaşanarak girişlerin 110 milyar $’a kadar gerilediği belirtildi. Avrupa ülkeleri içerisinde İsveç’te UDY girişlerinin bir önceki seneye göre 2 kat artarak 29 milyar $ olarak gerçekleştiği, İspanya’da özellikle ABD’den gelen yatırımlar ile % 52’lik artış olduğu açıklandı.
Raporda, pandeminin etkilerine ek olarak petrol ve doğalgaz fiyatlarında düşüşün yaşanması sonucunda 2020'de en çok olumsuz etkilenen ülkelerden biri olan Rusya'ya UDY girişlerinin 32 milyar $’dan 1,1 milyar $’a gerilediği belirtildi.
2020’de sıfırdan yatırımların (greenfield) da 547 milyar $ ile % 35 azaldığının belirtildiği raporda birleşme ve satınalmalarda da 456 milyar $ ile %10’luk azalma yaşandığı belirtildi. Greenfield yatırımlarındaki azalmanın kaynağı, hammadde yatırımlarında açıklanan sıfırdan yatırımların % 45 düşüş göstermesi olduğu belirtildi. Bilgi ve iletişim sektörlerinde ise %18’lik artış görüldüğü vurgulandı. Gıda ve dijital sektörlerindeki birleşme ve satınalmalar 3 kattan fazla artmış olsa da düşüşün ana kaynağı hammadde yatırımlarında görülen % 52’lik azalma olarak nitelendirildi.
Rapor ayrıca uluslararası proje finansmanı işlemlerinde de 2020’nin üçüncü çeyreğine kadar düşüş yaşandığını, son çeyrekte biraz toparlanma ile seneyi toplamda %2’lik düşüşle kapatmasının beklendiğini belirtti. Bu yatırımların çoğunun gelişmiş ülkelerde yenilenebilir enerji yatırımlarına odaklandığı belirtildi ve bunda en önemli etkenin ekonomi destek paketlerinin özellikle altyapı yatırımlarını ve “yeşil” sektörleri destekler nitelikte olmasından kaynaklandığı vurgulandı.
Raporda, 2021 yılında küresel ekonominin toparlanacağına dair beklentilere rağmen UDY’nin Covid-19 salgınının gelişimine ilişkin belirsizlikten kaynaklı olarak % 5-10 düşüş göstermesinin beklendiği ve toparlanmanın 2022’den önce başlamasının pek mümkün olmayacağı açıklandı. 2021’de yatırımların ana ekseninin birleşme ve satınalmalar yolu ile gerçekleşmesinin beklendiğini belirten raporda 2020’nin son döneminde de teknoloji ve sağlık sektörlerindeki birleşme ve satınalma işlemlerinin buna en büyük gösterge olduğu belirtildi. Raporda Avrupalı şirketlerin teknoloji yatırımlarının %60’ını çektiği belirtilirken, Hindistan ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin de bilgi teknolojileri, dijital, e-ticaret platformları, veri işleme hizmetleri, sosyal medya gibi alanlardaki UDY akışlarında ciddi artış olduğu vurgulandı.
